Załącznik nr 4 do Standardów Ochrony Małoletnich w Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie

Wykaz zachowań zabronionych w stosunku do małoletnich oraz symptomów przemocy

1. Standard Ochrony Małoletnich ma za zadanie ochronić osoby małoletnie przed przemocą fizyczną, psychiczną, słowną oraz seksualną ze strony osób pełnoletnich oraz innych małoletnich. W celu rozpoznania formy przemocy oraz związanych z nią symptomów został przygotowany niniejszy wykaz.
2. Zgodnie z obowiązującymi definicjami (opracowanymi przez WHO) przemoc można podzielić na cztery grupy. Każda charakteryzuje się swoistymi cechami oraz objawami fizycznymi i emocjonalnymi. Niektóre z symptomów mogą mieć wspólny charakter dla różnych kategorii przemocy, dlatego w przypadku stwierdzenia jakiego rodzaju przemocy ofiarą padł małoletni należy przyjąć perspektywą całościową.
3. W sytuacji, gdy pracownik jednostki zauważy u małoletniego wskazane poniżej symptomy fizyczne wyraźnie wskazujące na objawy jednego z wymienionych rodzajów przemocy lub niepokojące zachowania emocjonalne utrzymujące się w sposób długotrwały lub mające nagły i silny charakter powinien zareagować poprzez zgłoszenie tego Koordynatorowi ds. ochrony małoletnich.
4. Przemoc fizyczna – celowe użycie siły fizycznej lub władzy, sformułowane jako groźba lub rzeczywiście użyte, skierowane przeciwko samemu sobie, innej osobie, grupie lub społeczności, które prowadzi do wysokiego prawdopodobieństwa spowodowania obrażeń cielesnych, śmierci, szkód psychologicznych, wad rozwoju lub braku elementów niezbędnych do normalnego życia i zdrowia. Do przemocy fizycznej zalicza się takie zachowania jak: bicie, brutalny dotyk, popychanie, szarpanie, szczypanie, ciągnięcie za włosy, klapsy, rzucanie w kogoś przedmiotami.

• • Zauważalne symptomy przemocy fizycznej (fizyczne) oraz zaniedbywania:

1. 1. 1. ślady palców i przedmiotów na ciele małoletniego,
      2. okrągłe punktowe poparzenia,
      3. opuchlizna, złamania, zwichnięcia,
      4. skarpetkowe odparzenia,
      5. siniaki w nietypowych miejscach ciała małoletniego, np. okularowe w okolicy oczu,
      6. niedożywienie,
      7. zaniedbanie pod względem higienicznym i zdrowotnym (brudna skóra, rażąco małych rozmiarów odzież, przewlekłe nieleczone choroby, nie zażywanie niezbędnych leków, koniecznych badań, zaburzony rozwój fizyczny),
      8. pozostawanie na dworze bez opieki w godzinach wieczornych i nocnych (zwłaszcza młodsze dzieci),
      9. niedbanie o higienę snu i odpoczynku.

• • Pośrednio obserwowanie zachowania małoletniego:

1. 1. 1. lęk przed rozebraniem się,
      2. lęk przed dotykiem drugiej osoby,
      3. strój nieadekwatny do pory roku i pogody (długie rękawy, kiedy jest ciepło),
      4. nadmierna apatia lub agresja,
      5. noszenie ciemnych okularów, także przy braku słońca,
      6. brak przyborów szkolnych,
      7. częsta absencja w szkole lub przedszkolu,
      8. wagarowanie.

5.     Przemoc seksualna – wszelkie zachowania seksualne, próby wymuszenia zachowań seksualnych, niechciane komentarze lub propozycje o podtekście seksualnym, zmuszanie do prostytucji lub inne zachowania skierowane przeciwko seksualności drugiej osoby, które wykorzystują przymus. Do przemocy seksualnej zalicza się takie zachowania jak: gwałt, dotykanie/łaskotanie miejsc intymnych,  dotyk  o charakterze seksualnym, słowne żarty i komentarze o charakterze seksualnym, obsceniczne gesty, zmuszanie lub skłanianie do seksu poprzez manipulację słowną lub emocjonalną, ekshibicjonizm, świadome czynienie małoletniego świadkiem aktu seksualnego, uwodzenie., zachęcanie do rozbierania się, zachęcanie do oglądania treści pornograficznych.

• • Zauważalne symptomy przemocy seksualnej (fizyczne i emocjonalne):

1. 1. 1. infekcje dróg moczowo – płciowych bez podłoża organicznego,
      2. urazy zewnętrznych narządów płciowych: zaczerwienienia, otarcia naskórka, bolesność,
      3. urazy około odbytowe i pochwy,
      4. ból przy oddawaniu moczu czy kału, np. krwawe stolce, krwawienie z narządów rodnych,
      5. upławy,
      6. infekcje jamy ustnej,
      7. urazy ciała związane ze stosowaną przemocą fizyczną,
      8. infekcje przenoszone drogą płciową (np. weneryczne, grzybicze, HIV),
      9. niezrozumiałe pojawienie się dolegliwości somatycznych, np. bólów brzucha, głowy, wymiotów, nudności, nietrzymanie kału i moczu,
      10. spadek apetytu,
      11. trudności związane z siedzeniem lub chodzeniem,
      12. ciąża,
      13. zbytnia erotyzacja małoletniego, znajomość zachowań seksualnych charakterystycznych dla osób dorosłych,
      14. prowokacyjne zachowania seksualne zarówno w stosunku do dorosłych, jak i rówieśników,
      15. zachowania masturbacyjne,
      16. erotyczne rysunki lub zabawy małoletniego,
      17. zaburzenia snu, lęki nocne, koszmary nocne,
      18. zaburzenia przyjmowania pokarmu,
      19. u małych dzieci zachowania o charakterze regresywnym, takie jak moczenie się, ssanie palca, kiwanie,
      20. izolowanie się, zamykanie się w sobie,
      21. lęki, strach, fobie, nerwice, depresje, przygnębienie, smutek,
      22. lęki związane z daną płcią, np. wobec rodzica danej płci,
      23. zachowania agresywne i (lub) autodestrukcyjne (próby samobójcze, samobójstwa),
      24. nadpobudliwość ruchowa,
      25. poczucie winy, krzywdy.

• • Pośrednio obserwowane zachowania małoletniego:

1. 1. 1. lęk przed rozebraniem się,
      2. lęk przed dotykiem drugiej osoby,
      3. nadmierna apatia lub agresja.

• • Przemoc psychiczna – polega na wywieraniu presji na osobę w celu sprawowaniu nad nią kontroli i podporządkowania jej swojej woli. Jej istotą jest naruszenie godności osobistej. Do przemocy psychicznej zalicza się takie zachowania jak: wyzwiska (przemoc werbalna); groźby; szantażowanie; straszenie; odrzucenie emocjonalne; brak poszanowania prywatności; niszczenie rzeczy bądź krzywdzenie zwierząt małoletniego; zbyt duże wymagania nieadekwatne do wieku małoletniego; obniżanie poczucia własnej wartości małoletniego poprzez wyśmiewanie, zawstydzanie, poniżanie i upokarzanie (również publicznie), krytykowanie poglądów na każdy temat (włącznie ze stylem ubierania) i narzucanie poglądów oprawcy. 
    • Zauważalne symptomy przemocy psychicznej (fizyczne i emocjonalne) oraz zaniedbywania;
      • zaburzenia mowy (wynikające z napięcia nerwowego),
      • psychosomatyczne (bóle jelitowo– żołądkowe, bóle i zawroty głowy),
      • moczenie i zanieczyszczanie się,
      • bóle mięśni, nadmierna potliwość, zaburzenia snu,
      • brak poczucia pewności siebie, niska samoocena, wycofanie,
      • depresja, fobie, lęki,
      • zachowanie destrukcyjne,
      • kłopoty z kontrolą emocji,
      • poczucie krzywdy i winy, nieufność do innych,
      • problemy szkolne, zachowania agresywne w stosunku do innych osób.
    • Pośrednio obserwowane zachowania małoletniego:
      • nadmierna apatia lub agresja,
      • częsta absencja w szkole lub przedszkolu,
      • wagarowanie.

6. Przemoc słowna – nadmierne użycie języka mówionego w celu podważenia godności i poczucia bezpieczeństwa kogoś poprzez zniewagę lub upokorzenie, w sposób nagły lub wielokrotny. Do przemocy słownej zalicza się takie zachowania jak: wybuchy i napady agresji (zniewagi i upokorzenia), oskarżenia, obwinianie drugiej osoby bez powodu, osądzanie lub krytykowanie w sposób upokarzający lub niegrzeczny, minimalizowanie znaczenia lub poniżanie ofiary, pogarda lub otwarta wrogość, rozkazywanie lub wymaganie czegoś poparte krzykiem, tworzenie poczucia zagrożenia/groźby, upokarzające lub poniżające pseudonimy i epitety

• • Zauważalne symptomy przemocy słownej (emocjonalne):

1. 1. 1. brak pewności siebie,
      2. nadmierna wstydliwość,
      3. poczucie niedowartościowania,
      4. poczucie winy,
      5. nadmierne lub trwałe przygnębienie,
      6. kłopoty z kontrolą emocji.