Posłuchaj – „Odo do młodości”!
Nie dawaj skrzydeł nam do pleców!
Te skrzydła pełne są „polskości”,
No i dlatego – nie polecą!
(fragment tekstu finałowego autorstwa Wojciecha Szelachowskiego)
Śmierć porucznika (1963) to ostatni dramat napisany przez Sławomira Mrożka przed opuszczeniem kraju na wiele lat, w którym odnajdujemy źródła dla kolejnej, chyba najbardziej znanej sztuki autora, Tanga (1964). Mimo iż premierowe spektakle –
w krakowskim Teatrze Starym i warszawskim Teatrze Dramatycznym – publiczność przyjęła z entuzjazmem, zarzuty krytyki dotyczące zarówno warsztatu dramaturga, jak i „szargania świętości” oraz „przekroczenia granic przyzwoitości” sprawiły, że aż do dzisiaj sztuka miała zaledwie jedną realizację w Gnieźnie i do 1990 roku nie była publikowana w żadnym zbiorowym wydaniu dramatów autora.
Co tak zbulwersowało ówczesnych krytyków? Mrożkowi za kanwę sztuki posłużyła historia opisana w wierszu Adama Mickiewicza „Reduta Ordona”. Mrożkowski Orson ujawnia prawdę dotyczącą tego epizodu powstania listopadowego, która jest sprzeczna z treścią wiersza. Uśmiercony bowiem bohatersko przez Mickiewicza Ordon, w istocie przeżył wybuch wspomnianej reduty i dopiero w wieku 77 lat zabił się strzałem z pistoletu.
W dramacie Mrożka Orson jako Starzec (w tej roli świetnie znany białostockiej publiczności aktor Białostockiego Teatru Lalek – Ryszard Doliński) trafia do więziennej izby zatrzymań, gdzie wspólnie z głównym bohaterem zbiorowym sztuki – Chórem Wykolejonej Młodzieży, wywołuje duchy na wzór Dziadów, cz. II Mickiewicza. Zatem Mrożek dekonstruuje romantyczny mit poświęcenia i krytykuje kreowanie polityki historycznej opartej nie na faktach, ale… poetyckim zmyśleniu. W analizie Moniki Kostaszuk możemy przeczytać, że „trawestacja pełni w Śmierci porucznika nie tylko funkcję stylizacyjną — jest rodzajem pułapki, jaką zastawia Mrożek na banał, podszywający się pod romantyczny frazes, literacki stereotyp, artystyczny kicz.”
Jak dowodzi jednak Małgorzata Sugiera w publikacji Dramaturgia Sławomira Mrożka, „reakcja widzów z jednej strony, a krytyków z drugiej, przekonała Mrożka, że historyczno—parodystyczna maska bywa mocno zdradliwa”. Za śmiechem publiczności wcale nie musi kryć się refleksja, a zbyt głęboko ukryte intencje autora, narażają dramat na błędną interpretację.
Jak zatem białostocka publiczność odbierze studencką realizację? Zespół twórców podjął się wyzwania, które ma przedstawić dramat Mrożka jako doskonały materiał dla wykorzystania groteskowego potencjału lalki. Współczesny kształt realizacji, wykorzystujący ruch sceniczny, elementy kultury hip-hopowej czy maski, nie jest jedynie figurą interpretacyjną, ale wynika wprost z treści sztuki. Uniwersalność dramatów Mrożka określa bowiem wykorzystanie mitu jako nośnika aktualnych treści. Liczymy na to, iż przedstawienie sprowokuje potrzebę refleksji i dyskusji dotyczącej współczesnych ideałów, tożsamości, prawdy i prawa jednostki do decydowania o sobie.
ŚMIERĆ PORUCZNIKA
spektakl dyplomowy studentów IV roku kierunku aktorskiego Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza, Filii w Białymstoku
autor: Sławomir Mrożek
reżyseria: Bernarda Bielenia
scenografia / formy / kostiumy: Marika Wojciechowska
choreografia: Maciej Florek
muzyka: Marcin Nagnajewicz
współpraca: Wojciech Szelachowski, Lukasyno
multimedia: Sebastian Łukaszuk
reżyseria świateł: Maciej Iwańczyk
występują: Magdalena Bednarek, Adam Bocianiak, Joanna Jakacka-Majka, Karolina Mazurek, Michał Murawski, Anna Nieciąg, Katarzyna Pilewska, Karol Sławek, Agata Słowik
ze specjalnym udziałem Ryszarda Dolińskiego
czas trwania: 70 min.
wiek: 14+
Premiera: 25 stycznia 2020, godz. 18
19 stycznia, godz. 18:00 – próba generalna dla nauczycieli
GRAMY:
28 stycznia (wtorek), godz. 19
29 stycznia (środa), godz. 19
18 lutego (wtorek), godz. 18
19 lutego (środa), godz. 9
22 lutego (sobota), godz. 18
23 lutego (niedziela), godz. 18
25 lutego (wtorek), godz. 12, 18
26 lutego (środa), godz. 12, 18
27 lutego (czwartek), godz. 12, 18
28 lutego (piątek), godz. 12, 20
29 lutego (sobota), godz. 19
1 marca (niedziela), godz. 18
3 marca (wtorek), godz. 19
14 marca (sobota), godz. 18
15 marca (niedziela), godz. 18
SPRAWDŹ TERMINY SPEKTAKLI W NASZYM KALENDARZU
BILETY: 10 zł grupowy, 15 zł ulgowy, 20 zł normalny (dostępne w kasie Akademii godzinę przed wybranym spektaklem)
REZERWACJE: telefonicznie 85 743 54 53 (poniedziałek–piątek, w godz. 9:00-15:00) lub w siedzibie Akademii (ul. Sienkiewicza 14)
Więcej informacji o biletach: INFORMACJE DLA WIDZÓW
***
Spektakl bierze udział w VI edycji Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej “Klasyka Żywa”.
Jury konkursu przyznało nagrodę dodatkową reżyserce Bernardzie Bieleni za oryginalny wybór repertuarowy i koncepcję inscenizacyjną „Śmierci porucznika”.
MEDIA O SPEKTAKLU:
e-teatr.pl, Tadeusz Kornaś: Pulsowanie materii
Poranny.pl, Jerzy Doroszkiewicz: ATB. Bernarda Bielenia reżyseruje “Śmierć porucznika” Sławomira Mrożka. Spektakl dyplomowy studentów IV roku kierunku aktorskiego
Bialystok.tvp.pl, Katarzyna Szatyłowicz: Śmierć porucznika – spektakl dyplomowy studentów IV roku
Poranny.pl, Jerzy Doroszkiewicz: ATB. Bernarda Bielenia wyreżyserowała “Śmierć porucznika”. Mrożek zawsze aktualny
Bialystok.wyborcza.pl, Monika Żmijewska: Śmierć porucznika, czyli bohater przekłamany i zmutowany. Mrożek u studentów
Bialystok.wyborcza.pl, Monika Żmijewska: Zabity żołnierz, przekłamana historia. “Śmierć porucznika” na nasze czasy
Radio.bialystok.pl, Olga Gordiejew: “Śmierć Porucznika” na dyplomie w Akademii Teatralnej
Bialystokonline.pl, Anna Dycha: “Śmierć porucznika”. Nowa premiera w Akademii Teatralnej
Akadera.bialystok.pl, Małgorzata Turecka: „Śmierć porucznika” w ATB. Spektakl ma prowokować do refleksji i dyskusji m.in. nt. współczesnych ideałów
Trailer Sebastiana Łukaszuka
Fot. Marta Siergiej
