WEREWERE-LIKING GNEPO: PRZESŁANIE NA ŚWIATOWY DZIEŃ LALKARSTWA
UNIMA 2018
Rzeźbiona głowa
Malowana figura
Czy jest człowiekiem
Czy jest zwierzęciem
Albo nawet warzywem,
Zrobiona z korzeni lub martwych liści
Czy jest minerałem
Ukształtowanym bezpośrednio z bryły kamienia
Albo z gliny pełnej metali
Albo czy jest tylko pianką lub gałgankami…
Jest lub reprezentuje ukochaną osobę
Przodka lub Opiekuńczego Ducha
Ale mogłaby być świętą figurą
Maską lub zabawkową laleczką
Tym, co czyni ją lalką
Jest animacja:
Wkładamy maskę lub nosimy zabawkę
Potrząsamy kukiełką
Animujemy lalkę…
Może być laską
Parasolem, ręką czy stopą
Tak długo, jak możemy ją animować
Tworzyć złudzenie, że ma własne życie
Osobowość, charakter,
Plan, cel, swój własny los
Życie które wiedzie, jak wszystkie inne byty
Życie złączone ze swoim animatorem, swoim Twórcą:
Dialektyczne życie, czasem przejmujące,
Częściej komiczne i fantastyczne…
Nie możemy rozmyślać o lalkach
Bez rozmyślania o tworzeniu w ogóle
I w szczególności stworzeniu Życia
Zwłaszcza o stworzeniu żywych istot
Widocznie niezależnych
Ale których zależność lub współzależność
Często sięga dalej niż tylko Animacja
Stając się czystą Manipulacją…
Nie możemy rozmyślać o Stwórcy
I rodzaju farsy
Który napędza te dręczące pytania
Bez nałożenia na nas kolejnej drwiny:
Oczu dziecka w każdym z nas
I w każdej osobie z naszej widowni,
To pomaga nam uciec
Rozpaczy i niemocy
Kiedy mierzymy się ze stałym wzrostem
Nietolerancji i przemocy.
Potrzebujemy tego dziecięcego spojrzenia
Żeby uwierzyć w te animowane figury
Te „Ndjundju” lub te „Kakamu”
Te „Sogos Ba i ich Sogos Denw”
Czasami tak piękne i atrakcyjne
Często tak dziwne i przerażające
Które straszą i zachwycają
Kolejno, obojętnie
Ale które całkowicie urzekają
Całą naszą uwagę i chęć
By uwierzyć w magię i wszystkie jej możliwości
Zmiany świata i wszystkich jego obyczajów
I my akceptujemy lalki,
Słuchamy ich w ciszy
Podziwiamy ich twarze i ich usta
Tak niezwykłe imitacje i oddanie
Naszych społecznych Guignoli:
Polityków, religijnego ludu,
Mężczyzn i Kobiet
Głosów Siły czy Biznesu
Wszyscy jak mafiosi
Tak okropnie przewrotni
Jesteśmy wzruszeni do łez widząc lalki ukazujące wszystko
Bez cenzury czy bombardowań
Także tutaj, w domu, w Afryce,
Oni są, oni tworzą „Jesters”
Mają swoją własną siłę
Siłę bytu, siłę by być
Są darem, dziedzictwem
Są wiedzą
Od pokolenia do pokolenia
Są inicjacją
Przed byciem rozbawionymi
Są sztuką epickich czasów
Gdzie mowa staje się zbyt blisko obserwowana
Od teraz wymagający tarcz
By chronić „wdowy i sieroty”
Te impulsy wynalazców i twórców…
Oferują wolność aspirowania
Do tych niezbadanych wszechświatów
Gdzie techniki kreowania
I zwłaszcza animacji
Współzawodniczą
W ramach tych globalnych manipulacji
etycznych, jak technologicznych)
I wyodrębniają swój udział w rynku
Tak samo jak honorowe i zaszczytne miejsce
W rozciągłości własnych zalet
Lalki z Afryki
Wchodzące na publiczną arenę
Ujawniające swoją nietypową historię
Zrobione z piękna i tajemnicy
Z marzeń i cudów
By zostać przekazane w celu utrwalenia
Czystego dzieciństwa
W wyobraźni ludzkości
I, w światowej celebracji lalkarstwa 2018 roku
Jestem szczególnie dumna i szczęśliwa, że zostałam wybrana
By stworzyć Przesłanie Union Internationale de la Marionnette
W hołdzie tej formie sztuki, która jeszcze nie zakończyła
Ukazywania całego bogactwa dziedzictwa ludzi
Dla najlepszej świadomości całej ludzkości.
I proszę wszystkich, którzy powierzyli mi tę szlachetną misję
By, w tym miejscu, przyjęli całą moją wdzięczność i szacunek.
WEREWERE-LIKING GNEPO
ARTYSTKA WIELU TALENTÓW
Werewere-Liking Gnepo urodziła się jako Eddy-Njock 1 maja 1950 w Bondé w Kamerunie. Od 1978 mieszka w Wybrzeżu Kości Słoniowej. Ta wszechstronna, iworyjsko-kameruńska artystka jest autorką około 30 opublikowanych książek, od powieści po sztuki teatralne, opowiadań, esejów, książek o sztuce i poezji. Od 1968 jest malarką, ma na koncie wiele wystaw na całym świecie. Jest także dramaturgiem, nowatorską lalkarką i reżyserką wielu totalnych spektakli teatralnych uważanych za afrykańskie opery; kilka z nich miało światowe tournée; jest także aktorką teatralną i filmową, a także wokalistką rapową…
Była badaczką tradycyjnej pedagogiki w Abidjan University (LENA) w latach 1979-1985; brała udział w „rewolucji” teatru rytualnego i była założycielką grupy artystycznej Ki-Yi Mbock. Opracowała system szkoleniowy inspirowany afrykańskimi rytuałami inicjacyjnymi; w ramach tego treningu przyjmuje rolę „budzącej gwiazdę”. Ta rola umożliwiła jej wsparcie setek młodych ludzi w trudnej sytuacji z sukcesem ponownie włączyć się do społeczeństwa jako liderzy; to doprowadziło do przyznania jej nagrody „City Heroes” przez Księcia Clausa z Holandii w 2000 roku. W 2001 założyła Ki-Yi Pan-African Foundation for Youth Training in Cultural Creation and Development i do dziś kontynuuje tę działalność. Otrzymała liczne nagrody, takie jak francuska nagroda Arletty, belgijska René Praïle czy nagroda Fonlon Nichols z Uniwersytetu Alberty; jest „Rycerzem Sztuk i Liter” we Francji, Komandorem Order of Merit w Wybrzeżu Kości Słoniowej, była członkiem Wysokiej Rady Społeczności Francuskojęzycznych w latach 1997-2003. W 2005 otrzymała nagrodę Noma i wygrała tytuł książki roku 2007 za, między innymi, swoją powieść Amputed Memory. Obecnie jest stałym członkiem Academies of Science oraz African and Diasporic African Arts and Culture in the Ivory Coast.