Na półce wydawniczej Akademii Teatralnej od niedawna króluje nowa pozycja: kompendium historii lalkarstwa w naszym kraju, efekt badań dr. hab. Marka Waszkiela pt.: „Teatr lalek w dawnej Polsce”. Oficjalna premiera publikacji odbędzie się 9 kwietnia o godz. 18:30 w Teatrze Collegium Nobilium Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie. Spotkanie poprowadzi Janusz Majcherek, a wezmą w nim udział historycy teatru: prof. Jarosław Komorowski i Piotr Morawski.
Przygotowana przez Marka Waszkiela monografia „Teatr lalek w dawnej Polsce” wyrosła z wieloletnich badań i doświadczeń najwybitniejszego – i praktycznie, po śmierci Henryka Jurkowskiego, jedynego – dziś w Polsce historyka teatru lalek, autora takich prac jak „Dzieje teatru lalek w Polsce (do 1945 roku)”, wydanej przez Instytut Sztuki PAN w 1990 roku, i „Dzieje teatru lalek w Polsce 1944-2000”, wydanej przez Akademię Teatralną im. Aleksandra Zelwerowicza w 2012 roku.
Pierwsza z nich stanowiła wstępny zarys tematyki, która obecnie została rozszerzona, zweryfikowana i dopełniona, zarówno w warstwie faktograficznej, jak i interpretacyjnej. Na fundamencie położonym przeszło dwadzieścia lat temu prof. Waszkiel zbudował dzieło, które łącznie wydaną w 2012 roku pozycją „Dzieje teatru lalek w Polsce 1944-2000”, stanowić będzie całość: pełną historię teatru lalek na ziemiach polskich od XV do schyłku XX wieku.
O tym, że taka praca jest potrzebna i że prof. Marek Waszkiel jest jedynym autorem w Polsce, który może sprostać temu zadaniu, świadczy choćby jednomyślnie pozytywne przyjęcie wcześniejszych tomów, zwłaszcza zaś uhonorowanie „Dziejów teatru lalek w Polsce 1944-2000” nagrodą Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych za najlepszą publikację książkową z zakresu wiedzy o dramacie, teatrze, widowiskach i innych sztukach performatywnych za rok 2012.
Badania prof. Waszkiela, przeprowadzone na szerokim tle kulturowym, pokazują lalki teatralne nie tylko jako obiekt artystyczny, lecz także na przykład jako świadectwo kontaktów międzynarodowych i pozycji Polski w Europie (szlaki wędrownych artystów cudzoziemskich przecinały się często na ziemiach polskich), jako odzwierciedlenie stosunków społecznych (lalki używane zarówno w ludowych widowiskach popularnych, jak i na dworach magnackich) czy jako część składowa praktyk religijnych (szopki Bożonarodzeniowe). Pierwsze formy teatru lalek w Polsce są niemal równie dawne co literatura w języku polskim i datują się na XV i XVI wiek. Wzmianki w dziełach Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego dowodzą, że tradycja lalkarska może być traktowana jako równorzędna część spuścizny narodowej i choćby z tego powodu wiedza o niej powinna być pielęgnowana i propagowana.